انواع روش‌های مطالعه
زینب مردخدا- کارشناس ارشد مشاوره، مشاور تحصیلی
آیا تاکنون به این موضوع فکر کرده‌اید که هنگام مطالعه از چه روشی استفاده می‌کنید؟ یک روش مطالعه صحیح و اصولی می‌تواند بسیاری از مشکلات تحصیلی را از بین ببرد. بررسی‌های به‌عمل‌آمده گویای آن است که افرادی که درزمینه‌ی تحصیل موفق بوده‌اند، روش صحیحی برای مطالعه داشتند. یادگیری (learning) مسئله‌ای است که در سراسر طول زندگی انسان به‌ویژه در دوران دانش‌آموزی و دانشجویی اهمیت زیادی دارد. چراکه دانش آموزان و دانشجویان همیشه در معرض امتحان و آزمون قرار دارند و موفقیت در آن آرزوی بزرگشان است.
شاید به افرادی برخورده باشید که می‌گویند: همه کتاب‌ها و جزوه‌ها را می‌خوانم، اما موقع امتحان آن‌ها را فراموش می‌کنم، یا من استعداد درس خواندن را ندارم، چون بااینکه همه مطالب را می‌خوانم اما همیشه نمراتم پایین است و یا ... . بسیاری ازاین‌گونه مشکلات به نداشتن یک روش صحیح برای مطالعه بازمی‌گردد. عده‌ای فقط به حفظ کردن مطالب اکتفا می‌کنند، به‌طوری‌که یادگیری معنا و مفاهیم را ازنظر دور می‌دارند. این امر موجب فراموش‌شدن مطالب بعد از مدتی می‌شود، درواقع آنچه اهمیت دارد یادگیری معنا و مفهوم است، چیزی که نمی‌توانیم و نباید از آن دورباشیم.
برای آنکه مطلبی کاملاً آموخته‌شده و با اندوخته‌های پیشین پیوند یابد، باید حتماً معنا داشته باشد، در این صورت احتمال یادگیری بیشتر و احتمال فراموشی کمتر خواهد شد؛ بنابراین قبل از اینکه خود را محکوم کنیم به نداشتن استعداد درس خواندن، کمبود هوش، کمبود علاقه، عدم توانایی و سایر موارد، بهتر است نواقص خود را در مطالعه کردن بیابیم و به‌اصطلاح آن‌ها بپردازیم. در این صورت به لذت درس خواندن پی خواهیم برد. اولین قدم در این راستا آن است با اندکی تفکر عادت‌های نامطلوب خود را در مطالعه یافته و سپس عادت‌های مطلوب جایگزین آن گردد.
انواع روش‌های مطالعه
روش پس‌ختام
این روش یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین روش‌های بهسازی حافظه است. نام این روش همانند نام انگلیسی آن (PQ4R) متشکل از حروف اول شش مرحله آن است.
مراحل پیش‌خوانی
در این مرحله کتاب یا مطلب به‌صورت یک مطالعه اجمالی و مقدماتی مطالعه شود. ازجمله موارد این مرحله خواندن عنوان فصل‌ها، خواندن سطحی فصل، توجه به تصاویر، بخش‌های اصلی و فرعی و خلاصه فصل‌ها می‌باشد. هدف در این مرحله یافتن یک دید کلی نسبت به کتاب و ارتباط دادن بخش‌های مختلف کتاب با یکدیگر می‌باشد.
مرحله سؤال کردن
پس از مطالعه اجمالی موضوعات و نکات اصلی، به طرح سؤال در مورد آن‌ها بپردازید. این کار باعث افزایش دقت و تمرکز فکر و سرعت و سهولت یادگیری می‌گردد.
مرحله خواندن
در این مرحله به خواندن دقیق و کامل مطالب کتاب پرداخته که هدف فهمیدن کلیات و جزئیات مطالب و نیز پاسخگوی به سؤالات مرحله قبل می‌باشد. در مرحله خواندن برای فهم بهتر مطالب می‌توان از کارهایی مثل یادداشت‌برداری، علامت‌گذاری و خلاصه‌نویسی بهره جست.
مرحله تفکر
در این مرحله هنگام خواندن، ساختن سؤال‌ها و ایجاد ارتباط بین دانسته‌های خود، درباره مطلب فکر کنید. در این مورد نیز مهم‌ترین اصل همان بسط معنایی است. بسط معنایی ممکن است در مراحل پنجم و ششم نیز یعنی در مراحل از حفظ گفتنی و مرور کردن نقشی داشته باشد.
مرحله از حفظ گفتنی
در این مرحله باید بدون مراجعه به کتاب و از حفظ به یادآوری مطالب خوانده‌شده پرداخته شود و بار دیگر به سؤالاتی که خود فرد طرح کرده بود پاسخ دهد. در اینجا باید مطالب آموخته‌شده را در قالب کلمات برای خودکرده، در غیر این صورت لازم است که مجدداً به خواندن مطالبی که آموخته نشده پرداخته شود. مرحله از حفظ گفتنی در پایان هر بخش انجام می‌گیرد و وقتی بخش‌های یک‌فصل به اتمام رسید به مرحله بعد، یعنی مرور کردن یا آزمون وارد می‌شویم.
مرحله مرور کردن
این مرحله که مرحله آزمون نیز می‌باشد، در پایان هر فصل انجام می‌گیرد. در اینجا به‌مرور موضوعات اصلی و نکات مهم و نیز ارتباط مفاهیم مختلف به یکدیگر پرداخته و در صورت برخورد با موضوعات مورد اشکال به متن اصلی یا مرجع مراجعه شود. یکی از راه‌های کمک به این مرحله پاسخ گوئی به سؤالات و تمرینات پایان فصل است: اجرای این مرحله می‌تواند مقداری از اضطراب امتحان را کاهش دهد.
روش مطالعه دقیق خوانی:
هدف از دقیق خوانی، نگهداری مطالب کامل و دقیق درک شده و به‌صورتی سازمان‌یافته و منظم در حافظه است.
برخی از فنون و روش‌های موجود که می‌تواند به روش دقیق خوانی کمک کند عبارت‌اند از: تکنیک سازمان‌دهی مطالب، تکنیک خلاصه‌برداری و تکنیک علامت‌گذاری در متن.
تکنیک خلاصه‌برداری:
به نوشتن عبارت، مفاهیم و موضوعات کلیدی متن پرداخته، به‌طوری‌که در مرور مطالب، با نگاه کردن و خواندن خلاصه‌ها، همه مطالب خوانده‌شده را یادآوری کند. یک روش بسیار مطلوب این است که از خلاصه‌ها نیز دوباره خلاصه‌برداری شود.
تکنیک سازمان‌دهی مطالب:
این تکنیک باعث افزایش درک و سرعت یادگیری و سهولت در بازیابی مطالب آموخته‌شده می‌شود. برای سازمان‌دهی مطالب، استخراج ۳ بخش از متن اصلی موردمطالعه لازم است که عبارت‌اند از:
۱- موضوع اصلی (موضوعی که تمامی مطالب را در برمی‌گیرد و بقیه مطالب حول‌وحوش آن می‌چرخد.)
۲- نکته‌های اصلی (خطوط و اندیشه‌های اصلی و مهم هستند که درمجموع موضوع اصلی را می‌سازند و از صراحت بیشتری برخوردار است.)
۳- نکات جزئی (اطلاعات جزئی‌تری هستند که به‌صورت مثال‌ها، نمونه‌ها، عکس و تصویر اطلاعات واقعی مطرح می‌گردند.)
تکنیک علامت‌گذاری در متن:
در این تکنیک، علامت‌هایی را بر روی متن اصلی انجام داده، از قبیل علامت‌گذاری به شکل‌های مختلف در متن، خط کشیدن زیر عبارات مهم، حاشیه‌نویسی و …، این موارد بسته به سلیقه‌های افراد متفاوت می‌باشد؛ اما نکته مهمی که در هر نوع علامت‌گذاری حائز اهمیت است اینکه؛ بهتر است همانند تکنیک سازمان‌دهی، مطالب را در سه دسته مجزا (موضوع اصلی، نکته اصلی، موارد جزئی) قرار داده و آن‌ها را با علامت‌های مختلف نشان دهید.
ارسال دیدگاه
نوشته های اخیر
چرا وینیکات بخوانیم؟
1403-01-14 21:46:42
تو مرا آزار دادی!" تأملات بالینی بر سادیسم اخلاقی
1403-01-07 09:25:28
تجربه‌ی تحلیل من با فیربرن و وینیکات
1402-11-25 16:37:02
دیدگاه کاربران