تحلیل سریال Disclaimer

‍ ▫️تحلیل سریال

▪️نوشته دکتر ساسان امیر کلالی

درمانگر تحلیلی

در ابتدای اپیزود اول سریال Disclaimer، کریستین امانپور هشداری می‌دهد:

«ساختار روایت و فرم روایی، نه‌تنها می‌توانند مخاطب را به حقیقت نزدیک کنند، بلکه به همان اندازه می‌توانند به ابزاری برای دستکاری و تحریف حقیقت تبدیل شوند.»

با این‌ حال، مخاطب سریال آن‌چنان درگیر روایتی یک‌سویه می‌شود و بی‌تأمل با آن پیش می‌رود که وقتی در اپیزود پایانی صدای روایتی دیگر را می‌شنود، تازه به یاد آن هشدار آغازین می‌افتد؛ و درمی‌یابد که چگونه اسیر نگاهی شده که تماماً از ذهن فردی بیرون از ماجرا برآمده بود.

پس از پایان سریال، شاید پرسشی تازه شکل بگیرد: آیا باید به این روایتِ از یک‌سو بیان‌شده اعتماد کرد؟ یا باید تردید کرد، با این آگاهی که حقیقت هرگز در تملک یک روایت نیست؟ و اگر چنین است، چه‌ کسی می‌تواند حقیقت را روشن کند؟

در واپسین دقایق سریال، شاهدی معرفی می‌شود. کسی که در لحظه‌ی وقوع ماجرا حضور داشته، اما واقعیت چنان برایش آزاردهنده بوده که آن را به‌کلی از یاد برده است. تنها چیزی که از آن حقیقت دردناک باقی مانده، ردّی‌ست که در رفتارش به‌جا مانده.

هشدار آغازین را به یاد آورید. شاید بد نباشد این جمله را نیز به آن بیفزاییم:

«تجربه، از همان آغاز و در روایتی که ذهن برای خود می‌سازد، دچار تحریف می‌شود.»

همه‌ی شخصیت‌های اصلی سریال، به‌نوعی در اسارت روایت‌ها هستند، و در عین حال، خود روایت‌گرانی‌اند که روایت‌ها را به اسارت می‌کشند:

زنی که پس از تجربه‌ای تلخ، افشای حقیقت را به حرفه‌ی خود بدل کرده و در آن موفق هم بوده، اما شاید خود نیز در پنهان‌کاری‌های مالی همسرش، شریک بوده است؛ و از همه مهم‌تر، حقیقتی شخصی را در زندگی‌اش به فراموشی سپرده.

نانسی، مادر جاناتان، که در مکالمه‌ای تلفنی با مادر ساشا، چیزی می‌شنود که هضمش برایش ممکن نیست؛ آن‌چنان که تصمیم می‌گیرد روایت جایگزینی را برای تسکین اندوه از دست دادن فرزندش خلق کند.

پدر جاناتان، با آنکه نشانه‌هایی از تحریف روایت ساشا را می‌بیند، هرگز آن را به پرسش نمی‌کشد؛ تا زمانی که همسر کاترین از او می‌پرسد چرا هیچ‌گاه روایت غالب را زیر سؤال نبرده است.

مادر سالخورده و مبتلا به آلزایمر، که مدام در بازپخش روایت‌های گذشته گیر افتاده.

و نیکلاس، که در دو دوره‌ی زمانی مختلف، قربانی همین روایت‌ها می‌شود.

در نهایت Disclaimer روایتی است درباره‌ی خودِ روایت؛ و این پرسش که کدام تجربه، کدام حافظه، و کدام روایت، به واقع حقیقت را در خود دارد؟

مدرسه روانکاوی روان پژوه

@ravanpajooh87