رشد روان انسان در اوان کودکی

مرضیه ذبیحی درمانگر تحلیلی کودک و نوجوان

با توجه به اهمیت نقش مادر طی سالهای اولیه رشد بر شخصیت کودک و شکل گیری دلبستگی، آگاهی به موقع مادران جهت اصلاح رفتارهای مادرانه، نیاز به الگویی مدون و مبتنی بر تحقیق دارد. طی دوره ی حساس رشد بهینه سازی مسیر شکل گیری دلبستگی کمک بزرگی است در واقع با مشخص شدن الگوی رفتار مادرانه کودکان دارای سبک دلبستگی ناایمن، مداخله و آموزش به موقع الگوی صحیح رفتار مادرانه اهمیت پیدا می کند و از این طریق می توان به کاهش میزان ناامنی در دلبستگی و یا تغییر سبک دلبستگی نا ایمن به ایمن کمک کرد. زیرا به نظر می رسد که تغییر در دلبستگی درحین مراحل رشد بیشتر اتفاق می افتد.

حساسیت والدین در مراقبت از نوزاد، ارتباط خیلی زیاد و مستقیم با نوزاد است که بر احساس امنیت نوزاد تاثیر مستقیم دارد . شکست مادر در ایجاد یک ارتباط گرم، حساس و پاسخ دهنده طی سالهای اول زندگی مشکلات رفتاری پایداری در کودک ایجاد می‌کند . ون واگنر بیان می کند که ناکامی در شکل دادن دلبستگی مطمئن طی ماه های اول زندگی می‌تواند اثرات منفی بر روی رفتارهای دوران کودکی و بزرگسالی داشته باشد.
بازی مهم‌ترین فعالیت کودکان پیش دبستانی به شمار می رود. بازی به آنها کمک می کند تا بیاموزند روابط خود را شکل دهند و تنیدگی خویش را مدیریت کنند. افزون بر این، بازی موجب تسهیل اظهار خود شده و به کودکان کمک می کند تا به تجارب خویش معنا دهند. همچنین مطالعات نشان داده که بازی به عنوان یک فعالیت راهبردی، موجب ارتقاء تحول شناختی، هیجانی و اجتماعی در کودکان می شود. از قدیم، جامع ترین رویکردهای روان درمانی مورد استفاده برای کودکان پیش دبستانی، بازی درمانی بوده است.

بازی زبان طبیعی کودک است. کودکان هنوز قادر به استفاده درست از کلمات برای نشان دادن هیجانات و افکار خود نیستند ولی می توانند آنها را در طول بازی نشان دهند.
ظهور بازیهای خیالی در سن ۳ تا ۵ سالگی، یک مرحله تحولی مهم به شمار می رود. این نوع بازی دریچه‌ای منحصر به فرد به روی جهان درونی کودک می گشاید که می توان از طریق آن افکار، احساسات و تعارض های کودک را شناسایی نمود.
کودکان معمولا در مقابل درمانگران بزرگسال مقاومت می کنند ولی می توان از طریق تعاملات لذت بخش در بازی، رابطه درمانی مناسبی با کودکان برقرار نمود.

انجمن بازی درمانی (۲۰۰۹) این روش درمانی را اینگونه تعریف می کند: “استفاده از نظامدار از یک الگوی نظری برای خلق نوعی فرایند بین فردی که در آن یک بازی درمانگر متخصص از قدرت درمانی بازی برای کمک به پیشگیری و حل مشکلات روانشناختی و دستیابی به رشد بهینه در مراجع استفاده می کند.” ریشه های اولیه بازی درمانی در رویکرد روان تحلیل گری می باشد. بعدها، اکسلاین ۱۹۶۹ از این رویکرد برای معرفی روش بازی درمانی کودک محور به منظور فراهم نمودن فرصتی برای بروز احساسات کودک از طریق بازی استفاده نمود.

رویکردهای بازی درمانی در قرن ۲۱ تغییرات معناداری پیدا کرده است . نخست آنکه در رویکرد های جدید به آموزش افراد غیر حرفه ای، مانند والدین، معلمان و همسالان، برای هدایت جلسه بازی تحت نظارت درمانگر حرفه ای پرداختند که هم کم هزیته تر و هم دارای قدرت تعمیم پذیری بیشتری به محیط طبیعی کودک بود. دوم آنکه، آگاهی بیشتر درمانگران از نیاز به فعالیتهای تجربی و علاقه به کارهای بالینی، موجب طراحی مطالعات آزمایشی برای ارزیابی پیامدهای این رویکرد درمانی شد.
پاسخدهی بسیار زیاد یا پاسخدهی ناکافی از سوی مادر هردو شکست در واکنش مناسب به کودک است. وینی کات مفهوم تروما را شکست در رابطه مادر و نوزاد می داند. تروما شکست هایی است که قبل از اینکه کودک دارای توانایی پیش بینی اتفاقات باشد، رخ می دهند.

به کوشش مرضیه ذبیحی درمانگر تحلیلی کودک و نوجوان