بازی‌درمانی دل‌بستگی محور

مرضیه ذبیحی- بازی درمانگر تحلیلی کودک

بازی‌درمانی دل‌بستگی محور یا بازی‌درمانی روابط موضوعی (object relation) یکی از مناسب‌ترین روش‌های درمانی برای مشکلات دل‌بستگی به شمار می‌رود. هدف این درمان‌ها کمک به کودک برای نظم جویی هیجانی و رفتاری و به چالش کشیدن مدل‌های کاری منفی کودک است.

روند کلی مداخله دربرگیرنده پاسخ‌دهندگی درمانگر، محدودیت‌های مناسب برای فراهم نمودن ایمنی و اهمیت تکیه‌بر استعاره‌های کودک است. همچنین فقط کودک باید بازی را هدایت کند. افزون بر این‌ها، بازی‌درمانی باید دربرگیرنده انعکاس، توصیف احساسات یا انگیزه‌های مشخص در بازی، یا پیشنهاد مسیری تازه برای بازی باشد. بازی‌درمانی روابط موضوعی برای کودکان دل‌بسته ناایمن، دارای شرایط ویژه‌ای است. در درمان این کودکان باید نخست بر ایجاد رابطه‌ی ایمن متمرکز بود. همچنین این کودکان نیاز دارند که درمانگر به‌طور مناسبی مدل‌های کاری آنان را به چالش بکشاند.

اصل اول این درمان پذیرش همه‌جانبه درمانگر در خصوص افکار، احساسات و رفتارهای کودک، حتی رفتارهای ناراحت‌کننده مانند کناره‌گیری، خشم یا واپس وری است.

اصل دوم، ایجاد رابطه ایمن میان کودک و درمانگر است که به این منظور باید هم درمانگر و هم شرایط بازی‌درمانی، مانند محدودیت‌های اتاق بازی، ثابت باشند. افزون بر این درمانگر باید به کودک نشان دهد که رابطه آن‌ها شامل خاطرات مشترکی از رویدادهایی است که جلسه قبل اتفاق افتاده است.

اصل سوم، هم آهنگی درمانگر با کودک است. هم آهنگی خلق نوعی حالت بین اذهانی میان درمانگر و کودک است که در آن هرکدام از طرفین می‌توانند هیجانات دیگری را از طریق تجارب مشترک، حس کنند.

اصل چهارم درمان، اطمینان کودک از امنیت خود در بازی‌درمانی است. کودکان دل‌بسته ناایمن در معرض خطر جسمانی بیشتری هستند زیرا نظم جویی رفتاری آن‌ها ضعیف‌تر است.

پس از به وجود آمدن رابطه ایمن میان درمانگر و کودک، نوبت به چالش کشیدن مدل‌های کاری کودک است. معمولاً کودک بر اساس تجربیات خویش با مراقب اولیه و مدل‌های کاری منفی خود از آن‌ها، به درمانگر پاسخ داده و از او انتظار پاسخ‌دهی دارد. چنانچه درمانگر برخلاف مراقب اولیه به کودک واکنش نشان دهد، مدل‌های کاری او را به چالش می‌کشد. به‌تدریج درمانگر به کودک کمک می‌کند تا رویدادها و محیط را از زاویه دیگری بنگرد.

درنهایت، چنانچه رابطه مراقب- کودک اصلاح نشود، می‌تواند تأثیر بسیار نامطلوبی روی کودک داشته باشد، بنابراین در آخرین مرحله، باید رابطه درمانگر- کودک به رابطه مراقب- کودک تعمیم پیدا کند تا امکان پایان یافتن جلسات درمانی فراهم شود.