مهارت قاطعیت

نویسنده: سارا توکلی

(کارشناسی ارشد مشاوره)

مهارت قاطعیت :به معنی جرات ورزی و ابراز وجود در کلام و رفتار ،یک مهارت خودمراقبتی در روابط و کارآمد ترین سبک یا الگویارتباطی می باشد.

سبک های مختلف ارتباطی :

منفعلانه :افرادی که در روابط ،رضایت خود را فدای رضایت دیگران می کنند .

پرخاشگرانه :افرادی هستند که رضایت خود را به قیمت از دست دادن رضایت طرف مقابل (به شیوه غیر محترمانه )از دست میدهند .

منفعل پرخاشگر:افرادی که هم رضایت خود را از دست می دهند هم رضایت طرف مقابل را.

به عنوان مثال فردی که قصد دارد ضامن فرد دیگری شود ،راضی به این کار نیست ولی وقتی ضامن میشود پشت سرفرد مقابل حرف میزند یا غیبت میکند.

قاطعانه :این سبک ارتباطی بهترین نوع می باشد و یک هنره که فرد بتونه نه بگه به طوریکه رابطه اش آسیب نبیند.

مولفه های قاطعیت :اگر فرد این ویژگی ها را دارا باشد می تواند به این توانایی دست یابد :

1) داشتن توانایی نه گفتن Say No

اونجایی که لازمه فرد بتونه نه بگه البته هر نه گفتنی نشانه قاطعیت نیست بلکه باید در چهارچوب خودش باشد.

(خارج از قاعده مصداق سرکشی و لجبازی  می شود).

2) داشتن توانایی تقاضا کردن یا درخواست دادن در چهارچوب و زمان مناسب

3) توانایی ابراز احساسات مثبت و منفی .

فردی که بتواند احساسات خود را به شیوه صحیح و سازنده بیان کند .علاقه به همسر،لذت ها یا تجربه احساس منفی همچون غم .خشم.ترس را به راحتی بیان کند.

4) توانایی شروع ،حفظ و پایان دادن به رابطه 

کسی که این توانایی را ندارد نه می تواند رابطه ای را شروع کند و نه قادر است به رابطه ای که سمی و نامناسب است پایان دهد.

عوارض نداشتن قاطعیت :

الف:خودپنداره منفی .این فرد از خودش کم کم بدش می آید و نسبت به خود دید منفی پیدا میکند .

ب:ناکامی ها افزایش پیدا میکند .

ج:ایجاد و تشدید افسردگی 

د:خشم های انفجاری 

ه:ناتوانی در روابط عاطفی 

فنون عملی و آموزشی مهارت قاطعیت:

این تکنیک برای موقعیت های رسمی به کار می رود (ارتباط با همکار ،استاد ،افراد غریبه ).

1)توصیف.ابتدا موقعیتی را که میخواهید نسبت به آن پاسخی قاطعانه از خود نشان دهید، را به صورت عینی و دقیق توضیح دهید .D

2)بیان احساس .احساسات تجربه شده خود را در آن موقعیت به طور مشخص بیان کنید.E

3)مشخص سازی .خواسته در اینجا مشخص بیان می شود .S

4)پیامدها .ابتدا به پیامدهای مثبت تحقق خواسته خود در آن موقعیت اشاره کنید و سپس به پیامدهای منفی عدم تحقق خواسته خود درآن موقعیت اشاره کنید.

مثال:کارمندی که رئیسش ازش خواسته تا جمعه ها هم کار کند.گاهی قانون،هنجار یا اخلاقیاته که فرد در اون صورت باید بگه چشم وبپذیرد

 ولی اگر نه قانون اون شرکت بود نه هنجار و نه رعایت اخلاقیات باید به گونه زیر به شکل قاطعیت خواسته خود را بیان کند.

توصیف:آقای رئیس شما در جریان هستین که من در طول هفته حجم کار زیادی دارم وقتی شما انتظار دارید جمعه ها کار کنم 

بیان احساس:احساس میکنم بیش از حد تحت فشارم و حسم اینه که دارم در حق خانواده ام کوتاهی می کنم .

مشخص سازی:من ترجیح میدهم تا جمعه ها مال خودم باشم و وقتم را در کنار خانواده ام صرف کنم .

پیامد1:بنابراین اگر شما لطف کنید من و از این خواسته معاف کنید من استراحت میکنم و در طول هفته با انرژی ادامه 

می دهم .

پیامد2  .اما اگر شما اصرار دارید بر اینکه من جمعه ها سر کار بیام در اون صورت من انرژی را در هفته بعد از دست می دهم

 ونمیتوانم به خوبی فعالیت داشته باشم.

مهارت قاطعیت در موقعیت های غیر رسمی و دوستانه 

1) ارائه بازخورد مثبت    2) دلایل   3) اعلام تصمیم

به طور مثال فردی از ما میخواهد پول قرض بدهیم بهش ،به این صورت بیان می کنیم.

خیلی دوست دارم بتونم کمکت کنم اما حقیقت اینه که الان آخر برج و من حقوقم تمام شده 

بنابراین امکانش نیست ،متاسفم .

به این صورت می توانیم در روابط خود هم رضایت طرف مقابل را داشته باشیم هم رضایت خودمون را